Wat zeggen we wel, en wat niet?

Bij Saar is in de eerste week na haar geboorte op een MRI gezien dat ze al tijdens de zwangerschap een hersenbloeding heeft gehad. Na ongeveer 1,5 jaar volgde hierop de diagnose cerebrale parese (CP) in een lichte vorm. Gelukkig gaat dit, met de nodige hulpmiddelen, behoorlijk goed en is ze in september gestart op regulier basisonderwijs.

Bij de intake krijg je bijna altijd de vraag of er bijzonderheden rondom de geboorte en babytijd zijn geweest. Dan is de vraag; wat zeggen we wel, en wat niet? Saar loopt met twee spalken, heeft een rolstoel voor lange afstanden en kan niet goed rennen en springen. Het was voor ons geen optie om er tijdens de intake op school niets over te zeggen. Saar heeft nou eenmaal aanpassingen nodig om optimaal te functioneren dus wij hebben open kaart gespeeld. Met de leerkrachten en intern begeleider hebben we besproken wat Saar nodig heeft en welke verwachtingen we mogen hebben van elkaar. Ik heb deze openheid als prettig ervaren. Op deze manier zorgt het ervoor dat je met elkaar het beste voor je kind kunt creëren.

Kennismakingsgesprekken en bijzonderheden opvragen

Ik werk sinds 2010 in het basisonderwijs. Al die tijd op een gezellig dorpsschooltje met zo’n 200 leerlingen. Daar heb ik verschillende groepen gehad. Nadat Saar geboren was, ben ik eerst nog wat langer thuis geweest om het één en ander te verwerken. Dit heeft tijd nodig gehad om een plek te krijgen. Na een tijdje ben ik begonnen met re-integreren terwijl corona om zich heen begon te grijpen. Dit heeft ervoor gezorgd dat het re-integratie proces wat langer geduurd heeft.

Het jaar erna ben ik weer als volwaardig leerkracht bij de kleuters begonnen en daar heb ik uiteraard ook de kennismakingsgesprekken gevoerd bij nieuwe leerlingen. Bij geen van die gesprekken is aangegeven dat een leerling te vroeg geboren is. Wat natuurlijk niet wil zeggen dat dat ook niet het geval was. Ook bij ons op school wordt via een intakeformulier gevraagd of er bij zonderheden zijn geweest in de babytijd maar dit vakje blijft vaak leeg. Er zijn bij mij geen leerlingen bekend waarbij af en toe terugkomt tijdens de oudergesprekken dat bepaalde gedragingen of problemen het gevolg zouden kunnen zijn van prematuriteit.

De beste kansen voor je kind

Ik kan me als ouder van een prematuur best voorstellen dat je besluit om niet te vermelden dat jouw kind te vroeg geboren is. Als alles gewoon goed gaat en jouw kind geen merkbare gevolgen ervaart van de vroeggeboorte, lijkt het misschien onnodig. De leerkrachten kunnen wellicht extra letten op dingen die niet goed gaan en de vroeggeboorte de ‘schuld’ geven. Als ouder wil je gewoon altijd dat jouw kind de beste kansen krijgt en niet anders is dan zijn klasgenoten en dus ook niet zo gezien zal worden door de leerkrachten.

Fijn om te weten

Als leerkracht vind ik het juist fijner om het wel te weten. Na twee jaar kleuters, ben ik naar groep 7 gegaan en daar heb ik wel eens verteld over Saar en haar vroeggeboorte. Ook heb ik wel eens gevraagd wie er zelf te vroeg geboren was en mijn klas overschreed de 10% ruim. Ik wist het van één leerling omdat hij naast prematuur ook andere problematiek heeft. Van de rest wist ik het niet.

Omdat ik weet wat de gevolgen kunnen zijn van prematuriteit, kan ik er bepaalde gedragingen van die kinderen wel bij plaatsen (dyslexie, prikkelgevoelig, zwakke concentratie, sensitief in het algemeen). Als ik dit had geweten, had ik er misschien anders naar gekeken omdat het gedrag dan lastig te beïnvloeden is als het is aangeboren. Uiteindelijk gaat het natuurlijk om de dingen die je als leerkracht in de klas signaleert en wat je er vervolgens mee doet. De oorzaak van dit gedrag hoeft dan niet direct bekend te zijn. Het kan alleen wel voor begrip zorgen.

Als leerkracht en moeder van een prematuur ben ik geïnteresseerd in het medische aspect en heb ik er veel over gelezen. Ik heb er dan misschien ook meer een radar voor omdat ik het zelf heb meegemaakt. Op de leerkrachtopleiding (PABO) komt dit niet terug in het lesaanbod. Ook merk ik dat er binnen het onderwijs zelf eigenlijk nooit over wordt gesproken. Best bijzonder als je weet dat ongeveer 1 op de 10 kinderen te vroeg geboren wordt.

Wat heeft de leerling nodig?

In het onderwijs kijken we vooral naar wat een leerling nodig heeft. Wat de onderliggende oorzaak is dat de ontwikkeling niet vlot verloopt is vaak niet bekend. Het weten van de oorzaak is niet altijd relevant maar kan wel helpend zijn in de aanpak en de begripsvorming voor de leerkracht maar ook voor de ouders en het kind. Naar aanleiding van dit artikel heb ik hier een interessant gesprek over gevoerd met mijn collega’s. Geen van mijn collega’s heeft het met ouders ooit over vroeggeboorte van de leerling gehad en geen van allen heeft hier op de PABO ooit iets over gehoord of geleerd.

Ook konden ze goed begrijpen waarom ouders het niet vertellen en hun zoon of dochter liever zonder enig vooroordeel op school laten starten, vooral omdat het bij een vierjarige vaak nog helemaal niet duidelijk is of de vroeggeboorte gevolgen heeft gehad. Dit wordt vaak pas in groep 3 of groep 4 meer zichtbaar. Vroeggeboorte is geen aandachtspunt in onderwijsland. Een gemiste kans!

Ouders melden het zelden en er wordt op de PABO geen aandacht aan besteed. De mogelijke gevolgen van prematuriteit zijn wel zichtbaar in de klassen. Veel te vroeg geboren leerlingen hebben een of meerdere problematieken die tijdens de basisschoolperiode voor stagnatie en frustratie kunnen zorgen. Dyslexie, aandachts- en focusproblemen (ADHD), prikkelgevoeligheid en sensitiviteit komen vaak voor. Het is aan jou en in dit geval aan mij, als leerkracht, om hier aandacht aan te besteden en de leerling te helpen hiermee om te gaan. Of het nu door vroeggeboorte komt of niet.